Janek przystąpił do pierwszej komunii. Rodzice z tej okazji zaprosili na przyjęcie najbliższą rodzinę i przyjaciół. Janek otrzymał od gości prezenty, m.in.: iPhone11 (obowiązkowo 256 GB) od chrzestnej, quad z napędem 4×4 od chrzestnego, PlayStation 4 (oczywiście Slim) od wujka i wiele innych prezentów, których wręczenie dziecku jest NIEZBĘDNE w dniu pierwszej komunii (osoby wierzące w przesądy mówią, że jak dziecko nie otrzyma powyższych prezentów, to pierwsza komunia jest nieważna i trzeba jeszcze raz..) Janek, jak to dziecko, oczywiście bardzo ucieszył się z prezentów. Zdążył już nawet pobrudzić albę zsiadając z quada. Konkurs „kto dał droższy prezent” zakończony; goście rozjechali się do domów, Janek z rodzicami ogląda jeszcze raz wszystkie podarunki. A co z prezentem od dla wujka fiskusa?
Czy komunijne prezenty podlegają opodatkowaniu?
Na to pytanie najkrócej odpowiedzieć można: to zależy. Sposób opodatkowania takowych prezentów, co do zasady, determinują dwa czynniki; po pierwsze ich wartość, a po drugie powiązania pomiędzy obdarowanym dzieckiem a osobą wręczającą prezent. Właśnie od tego będzie zależało, czy i jak należy opodatkować komunijne prezenty.
Prezent komunijny oczami fiskusa
Na gruncie prawa podatkowego, otrzymanie prezentu komunijnego nie jest niczym innym niż otrzymaniem darowizny. Mamy do czynienia z darczyńcą – wujkiem, ciocią, babcią, dziadkiem etc., którzy wręczają prezent, oraz obdarowanym – dzieckiem. Zasady opodatkowania darowizn reguluje Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (dalej: Ustawa). Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 Ustawy, opodatkowaniu podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny.
Zakładamy, że przyjęcie komunijne odbyło się w Polsce i wręczane prezenty również znajdują się w naszym kraju. Dziecko jest osobą fizyczną. Warunki do opodatkowania są spełnione. Zatem iPhone11 od chrzestnej = darowizna, quad z napędem 4×4 od chrzestnego = darowizna, PlayStation 4 od wujka = darowizna.
Kiedy podatek?
Tak jak wskazałem, sposób opodatkowania prezentów komunijnych zależy od dwóch czynników: powiązań między darczyńcą a obdarowanym oraz wartości prezentu. Ustawa określa tzw. grupy podatkowe. Pierwsza grupa, której nazwa nie jest wskazana wprost w Ustawie, to tzw. „grupa zero”. Zalicza się do niej: małżonków, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę.
Dla grupy 0 przewidziane są dwie sytuacje. W pierwszej z nich nie ma obowiązku zapłaty podatku, jak również nie ma konieczności informowania fiskusa o otrzymaniu darowizny, o ile wartość otrzymanych darowizn od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie otrzymanie darowizny, nie przekracza kwoty 9.637 zł. Przykład: z okazji przystąpienia do komunii, Jaś otrzymał od babci złoty łańcuszek o wartości 500 zł. Jaś jest zstępnym babci, a ona jest jego wstępną (spełniony warunek grupy 0). Wartość prezentów, które Jaś otrzymał od babci w ostatnich pięciu latach, nie przekracza kwoty 9.637 zł. Wobec tego nie ma konieczności zapłaty podatku od otrzymanego łańcuszka, jak również nie ma konieczności informowania fiskusa o jego otrzymaniu.
Druga sytuacja to przekroczenie ustawowego limitu; nadal nie ma obowiązku zapłaty podatku, jednak wymagane jest, aby obdarowany poinformował urząd skarbowy o otrzymaniu darowizny. Ma na to 6 miesięcy od dnia jej otrzymania. Zmodyfikowany powyższy przykład: podarowany przez babcię złoty łańcuszek ma wartość 10.000 zł (to był po prostu gruby łańcu(ch)szek). Jego wartość przekroczyła ustawowy limit 9.637 zł. Aby skorzystać ze zwolnienia podatkowego, wymagane jest złożenie zeznania (SD-Z2) w terminie 6 miesięcy od dnia komunii. Jeżeli obowiązek ten nie zostanie spełniony, wymagana będzie zapłata podatku na zasadach przewidzianych dla I grupy podatkowej (o czym w dalszej części).
Dalsza rodzina i inne osoby
Powyższe dotyczyło grupy podatkowej 0, a więc najbliższej rodziny. Poza grupą zerową, Ustawa reguluje dodatkowo grupy podatkowe I-III. Do grupy I zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Do II grupy: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych. III grupa to pozostałe osoby, które nie kwalifikują się do grupy I i II.
Dla powyższych grup przewidziano także kwoty wolne od podatku, które podobnie jak dla grupy 0, sumuje się dla wartości darowizn z ostatnich pięciu lat. Kwoty wolne od podatku wynoszą: dla I grupy 9.637 zł, dla II grupy 7.276 zł, dla III grupy 4.902 zł.
Przykład: z okazji przystąpienia do pierwszej komunii, Jaś otrzymał od chrzestnej iPhone11 o wartości 3.000 zł. Chrzestna jest siostrą Jasia mamy, zatem mamy do czynienia z grupą podatkową II. Jeżeli wartość prezentów otrzymanych przez Jasia od chrzestnej w ostatnich 5 latach nie przekroczyła 7.276 zł, nie powstanie obowiązek zapłaty podatku. W przeciwnym razie, wymagana będzie zapłata podatku, obliczonego według stawki właściwej dla danej grupy podatkowej. Podatek oblicza się od nadwyżki ponad kwotę wolną od podatku:
I grupa podatkowa: do 10.278 zł: 3%, ponad 10.278 zł do 20.556 zł: 308 zł 30 gr i 5% nadwyżki ponad 10.278 zł, ponad 20.556 zł: 822 zł 20 gr i 7% nadwyżki ponad 20.556 zł;
II grupa podatkowa: do 10.278 zł: 7%, ponad 10.278 zł do 20.556 zł: 719 zł 50 gr i 9% od nadwyżki ponad 10.278 zł, ponad 20.556 zł: 1.644 zł 50 gr i 12% od nadwyżki ponad 20.556 zł;
III grupa podatkowa: do 10.278 zł: 12%, ponad 10.278 zł do 20.556 zł: 1.233 zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad 10.278 zł, ponad 20.556 zł: 2.877 zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad 20.556 zł.
Koniec
Właśnie tak przedstawia się sposób opodatkowania prezentów komunijnych. Tak, może wydawać się kuriozalne, że otrzymanie prezentów komunijnych czasami podlega opodatkowaniu. Równie kuriozalne są niektóre prezenty, które dzieci otrzymują z okazji przystąpienia do pierwszej komunii. Od pewnego czasu można dostrzec trend wyścigu na coraz wyższą wartość prezentu dla dziecka przystępującego do pierwszej komunii. Być może warto zainteresować się tym tematem z perspektywy podatkowej, zwłaszcza wtedy, gdy nasza pociecha otrzyma bardzo wartościowy prezent. Biały iPhone11, białe PlayStation, biały quad, biała alba, biały tydzień…
MR